Неліктен өрттеді деп айыпталған адамдар ешқандай мәлімдеме жасамайды.
Өткен аптада екі жаңалық менің назарымды аударды. Екеуі де қазақстандық туристермен байланысты. Екі жаңалық көптеген бұқаралық ақпарат құралдарымен тез қабылданып, барлығында қайталанды.
Алғашқы жаңалықта ежелгі Помпей қаласында Қазақстанның туристі қабырғасында үш әріптен тұратын сөз жазғаны туралы хабарланды. Ол өзінің есімін — Али деп жазды. Ол тарихта атын қалдырғысы келген болар,бірақ ұсталды. Енді айыппұл төлейтін болады.
ҚазТАГ агенттігі жариялаған екінші жаңалық: «Қазақстан азаматтары Грецияда орманды өртеп жіберді деп күдіктеніп, жергілікті БАҚ оларды ақымақ деп атады». Міне, осындай тақырыпты оқығаннан кейін өзіме жағымсыз болды. Мен бұл жаңалыққа үңіле бастадым. Пікірлерді оқи бастадым.
Сол пікірлердің арасында: «55 метрлік яхта экипажының мүшелері жолаушылардың (Қазақстанның 17 азаматын) көңілін көтеру үшін бортында отшашуды ата бастады: Гидра аралындағы қарағайлы орманды өртеп жіберді» және одан әрі: «Полиция 13 адамды тұтқындады — барлығы Греция азаматтары және экипаж мүшелері». Бір қызығы, еуропалық басылымдар-Euronews, Bild-экипаж мүшелері өртті қонақтардың көңілін көтеру үшін ұйымдастырды деп объективті түрде жазды. Қазақстандық БАҚ-тың басым көпшілігі хайпты ұстау мақсатында: “Қазақстаннан келген туристер Грециядағы аралды өрттеп жіберді” деп хабарлады.
24 маусымда ҚазТАГ жаңалықты басқа жолмен жариялады: «Грецияда орман өртеді деген күдіктілер арасында Қазақстан азаматтары жоқ — ҚР СІМ». — «Қазақстандық консул осы ақпарат жарияланғаннан кейін бірден осы оқиға бойынша грек билігімен байланысқа шықты. Полиция ұсталған Қазақстан азаматтарының арасында жоқ екенін және оларға қандай да бір наразылық білдірілмегенін хабарлады».
Неліктен жергілікті, қазақстандық БАҚ толықтай жағдайды түсінбей, өз елін масқаралауға асықты? Кейбіреулері одан әрі ақтарып, Құлыбаевтың ізін тапты: Данияр Әбілғазин яхтаны жалға алды. Содан бәрі басталып кетті. Әбілғазин немесе Құлыбаев немен байланысты, егер Грекия мен Қазақстанның жоғары билігінің хабарлауынша, күдіктілер арасында еліміздің азаматтары болмаса?
Маған бұл қазақстандық патриотизмнің ерекшеліктері екені көрінді.Ескі анекдоттағыдай: «Американдық өз елін жақсы көреді және оның пікірімен келіспейтіндердің бәрін жек көреді. Қазақстандық өз елін сүймейді, бірақ оның пікірімен келісетіндердің бәрін жек көреді».
Сэмюэл Джонсон «Патриотизм — қаскүнемнің соңғы панасы» деген қанатты сөзді айтты, ал Шопенгауэр былай деп жазды: «мақтаныштың ең арзан түрі — ол ұлттық мақтаныш». Мүмкін менікі дұрыс емес шығар, менде мақтаныштың ең арзан түрі бар,бірақ мен ұялдым. Қазақстандықтар бір нәрсені немесе бір жерді өртеп жібергенін оқу ұят емес. “Біз осындаймыз!“ — деген ниетпен бұқаралық ақпарат құралдары жаңалықты қаншалықты қуанышпен таратқаны ұят. Түбіне жетуге тырыспай, елдің немесе оның азаматтарының имиджін қорғамағаны ұят.
Патриотизм-бұл өзенге, көк аспанға, жарқын күнге деген сүйіспеншілік қана емес, сонымен бірге отандастарына деген көзқарас. Біз өзіміздің қонақжайлылығымызды, көпмәдениеттілігімізді, спорттағы жетістіктерімізді және т.б. мақтан тұтамыз. Осыған байланысты отандастардың арасына араздық себетіндер, өз азаматтарына қысым жасайтындар, жаман сөздер айтатындар, қоқыс шашып, қоршаған табиғатты құртатындар бізде қаншалықты патриот емес екенін түсіну өте оңай. Біздің қазақстандық БАҚ патриоттық емес тәрбиеде шешуші рөл атқаратыны өте өкінішті. Сіз кімнің жағындасыз?
Ratel.kz редакциядан: басты сұрақтардың бірі — қазақстандық БАҚ-та олардың есімі белсенді аталғанына қарамастан, осы оқиғадағы қатысушылар неге кері байланыс бермейді?
Батыста қылмыстық тергеуге қатысты кез-келген бұқаралық ақпарат құралдарының ағып кетуіне өте қатты көңіл бөледі. Біздің деректерімізге сүйенсек, жақын арада осы оқиғада қазақстандықтардың мүдделерін қорғайтын грек және ағылшын адвокаттарының мәлімдемелері күтілуде.
Әлемдік журналистика үшін кінәсіздік презумпциясы негізгі постулат болып табылады. Қазақстандық БАҚ-тан айырмашылығы, сот шешіміне дейін адамды қылмыс жасады деп айыптауға ешкімнің құқығы жоқ. БАҚ-қа бұл мәселе бойынша әлі ешқандай прецендент болмағандықтан, Қазақстанда журналистердің көбі кінәсіздік презумпциясына назар аудармайды. Орманды өртеу фактісі бойынша үкім жарияланғаннан кейін қазақстандық азаматтарды болған оқиға бойынша кінәлауға асыққан әріптестерге арыз-талаптары жіберулуі мүмкін.
Дереккөз: Ratel.kz